काठमाडौँ : मदन रत्न मानन्धरद्वारा लिखित यो समाचारले पाली भाषाको ऐतिहासिक महत्त्व र यसको व्यापक प्रयोगबारे प्रकाश पार्दछ। बुद्धले आफ्ना उपदेशहरू मागधी भाषामा दिनुभएको थियो, जुन पछि पाली भाषाको रूपमा परिचित भयो। बुद्धको ज्ञान र उपदेशहरू त्रिपिटकमा संकलित छन्, जसमा सूत्रपिटक, विनयपिटक, र अभिधम्मपिटक समावेश छन्। यी ग्रन्थहरूमा पाली भाषाको प्रयोगले यसको प्राचीनता र धार्मिक महत्त्वलाई पुष्टि गर्दछ।
बुद्धले पहिलो उपदेश वाराणसीको मृगदावनमा पाली भाषामै दिनुभएको थियो, जसमा चार आर्य सत्य र अष्टाङ्गिक मार्गको वर्णन गरिएको छ। यस उपदेशपछि विभिन्न लोकका देवताहरूले पनि पाली भाषामा गरिएको उपदेशलाई स्वीकार गरेका थिए, जसले पाली भाषाको व्यापकता दर्शाउँछ।
बुद्धकालीन समयमा वेदको भाषा छन्दस् थियो, तर बुद्धले आफ्ना उपदेशहरू जनसाधारणले बुझ्ने भाषामा दिनुभएको थियो। बुद्धले आफ्ना शिष्यहरूलाई पनि आफ्नै भाषामा उपदेशहरू अध्ययन गर्न अनुमति दिनुभएको थियो, जसले पाली भाषाको लचीलोपन र समावेशी चरित्रलाई देखाउँछ।
बौद्ध विद्वान भरत सिंह उपाध्यायका अनुसार, उन्नाइसौं शताब्दीमा मागधी भाषालाई पाली भाषा भनेर प्रचलनमा ल्याइएको हो। बुद्धको वचनलाई सुरक्षित राख्ने माध्यम भएकोले पाली भाषा भनिएको हो। आजको समयमा, पाली भाषा मात्र एक भाषा नभई बुद्धको शिक्षा र दर्शनको प्रतीकको रूपमा मानिन्छ।
नेपालका नेपालीहरूले भगवान बुद्धद्वारा प्रयोग गरिएको पाली भाषाको प्राचीनता र व्यापकता बारेमा जानकारी राखी, उहाँका शिक्षालाई शुद्ध रूपमा ग्रहण गर्नु आवश्यक छ। यसले व्यक्तिगत र पारिवारिक सुख, शान्ति, र प्रगतिको मार्ग प्रशस्त गर्न सहयोग पुर्याउँछ।