काठमाडौँ : विश्व स्वास्थ्य संगठन (WHO) का सदस्य राष्ट्रहरूले २०२५ मे २० मा जेनेभामा सम्पन्न ७८औं विश्व स्वास्थ्य सभामा तीन वर्ष लामो वार्तापछि एउटा ऐतिहासिक महामारी सम्झौता पारित गरेका छन्। यो कानुनी रूपमा बाध्यकारी सम्झौताले भविष्यमा सम्भावित महामारीहरूका लागि विश्वव्यापी तयारी, रोकथाम र प्रतिकार्य क्षमतामा सुधार ल्याउने लक्ष्य राखेको छ।
सम्झौतामा “One Health” दृष्टिकोणलाई अंगिकार गर्दै मानव, जनावर र वातावरणीय स्वास्थ्यबीचको सम्बन्धलाई समेटिएको छ। यसले महामारीसँग सम्बन्धित उत्पादनहरूको अनुसन्धान, विकास र समान पहुँच सुनिश्चित गर्न Pathogen Access and Benefit-Sharing (PABS) प्रणाली स्थापना गर्ने प्रस्ताव राखेको छ, जसअनुसार महामारीको समयमा उत्पादन हुने खोप, औषधि र परीक्षण उपकरणहरूको २०% WHO मार्फत वितरण गरिनेछ।
सम्झौताले राष्ट्रिय सार्वभौमिकताको सम्मान गर्दै WHO लाई कुनै पनि देशमा स्वास्थ्यसम्बन्धी उपायहरू अनिवार्य गर्न अधिकार नदिएको स्पष्ट पारेको छ। यद्यपि, संयुक्त राज्य अमेरिका, जसले हालै WHO बाट बहिर्गमन गरेको छ, यस सम्झौतामा सहभागी छैन।
WHO का महानिर्देशक डा. टेड्रोस अधानोम गेब्रेयससले यस सम्झौतालाई सार्वजनिक स्वास्थ्य, विज्ञान र बहुपक्षीय सहयोगको विजयको रूपमा वर्णन गरेका छन्। सम्झौता कार्यान्वयनका लागि आवश्यक थप विवरणहरू आगामी वर्षमा तय गरिनेछ, र कम्तीमा ६० देशहरूले हस्ताक्षर गरेपछि मात्र यो पूर्ण रूपमा लागू हुनेछ।