मिर्गौला स्वस्थ राख्न के के गर्ने र कति पानी पिउनुपर्छ ?

काठमाडौं, — मिर्गौला मानव शरीरको महत्त्वपूर्ण अंग हो — शरीरका विषाक्त पदार्थ निस्काउन, रगतको तापमान व्यवस्थापन गर्न, इलेक्ट्रोलाइट सन्तुलन कायम राख्न आदि काममा यो अग्रपंक्तिमा रहन्छ। यसका सही बनाउने यी पाँच सुझावले स्वास्थ्यको गिर्दोबाट बचाउन सहयोग गर्छ।

१. नून र सोडियमलाई नियन्त्रणमा राखौं

• अत्यधिक नून (सामान्यतः सोडियम) सेवनले उच्च रक्तचाप र शरीरमा पानी जम्न सजिलो बनाउँछ, जसले मिर्गौलामा दबाब थप्छ। विशेषज्ञहरूले प्रतिदिन २,३०० मिलिग्राम भन्दा कम सोडियम सेवन गर्न सुझाव दिएका छन्, जसले रक्तचाप नियन्त्रणमा मद्दत गर्छ र मिर्गौलाको फंक्शनलाई सुरक्षित राख्छ ।
• प्याक गरिएको र प्रशोधित खानेकुरा जस्ता आइटमहरूमा लुकेकै सोडियम हुन सक्छ। प्रशोधित चीज, फास्ट फूड, र पिक्ल्सबाट बच्नु स्वास्थ्यको लागि लाभदायक छ ।

२. हाइड्रेशन: मात्रामा मात्रै होइन, तर जिम्मेवारीका साथ

• मिर्गौलाले शरीरलाई अनावश्यक पानी, विषाक्त पदार्थ र इलेक्ट्रोलाइटहरू (जस्तै सोडियम, पोटासियम) निथार्छ। पर्याप्त पानी नपिउँदा मिर्गौलामा विषाक्त पदार्थ जम्ने र प्रदर्शनमा कमी आउने सम्भावना हुन्छ।
• कुनै एक मात्र नियम छैन कि सबैले ‘८ गिलास’ पानी पिउनुपर्छ। तर घटाउ–वृद्धिको असर शरीरले नै देखाउँछ — उर्ध्व रंगको पिसाब ठीक हाइड्रेशनको संकेत ।
• गर्मी वा दैनिक कामकाज बढी भएमा पानीको आवश्यकता अस्थायी रूपमा बढ्छ। तर श्वासप्रश्वास, पसिना, र मेटाबोलिज्म पनि पानी बाहिर लैजान्छ ।

 ३. मित्रवत खानेकुरा छनौट गरौं

• DASH डाइट (Dietary Approaches to Stop Hypertension) र पँश्चरिक भोजनहरू (fruits, vegetables, whole grains, low-fat dairy, legumes, nuts) मिर्गौलाका लागि सकारात्मक छन्। यो विशेष गरी उच्च रक्तचाप वा प्रारम्भिक मिर्गौला समस्या भएकाहरूमा लाभदायक हुन्छ।
•  फलफुल र तरकारीहरूको सेवन**, विशेष गरी ती जसमा पोटासियम कम हुन्छ (जस्तै सेब, ब्लुबेरी, गाजर, काउली), र सफा प्रोटिन स्रोत (जस्तै टोफु, माछा, चिकेन) उपयुक्त छनौट हुन् ।

 ४. चिनी, प्रशोधित र हानिकारक खानेकुरा घटाऔं

• अत्यधिक चिनीयुक्त पेयहरू र प्रशोधित खानेकुराहरू (जस्तै स्वीटened सोडा, फ्रोजन डिनर, प्रोसेस्ड मीट) मिर्गौलामा थप बोझ पार्ने तत्वहरूको स्रोत बन्छ, जसले दीर्घकालीन असर पार्छ ।
• खासगरी आर्टिफिसियल मिठास र उच्च फ्रुक्टोजयुक्त पदार्थहरूले क्रोनिक किडनी डिजिजको जोखिम बढाउँछन् ।

 ५. स्वस्थ जीवनशैली अवलम्बन गरौं

• नियमित व्यायाम, स्वस्थ तौल, धूम्रपान त्याग, र हाई ब्लड प्रेसर वा डायबिटिज जस्ता समस्या व्यवस्थापन गर्दा किड्नीमा दबाब कम हुन्छ ।
• धूम्रपानले किड्नीमा जाने रक्त प्रवाह घटाउँछ र मेटाबोलिक नियन्त्रण बिग्रिन्छ ।
• रक्तचाप वा मधुमेह भएका व्यक्तिले नियमित रूपमा ईजीएफआर (eGFR) र युरिन प्रोटीन जाँच गराउनुपर्छ, जसले समयमै रोग पहिचान गर्न सहयोग गर्छ ।

 मिर्गौलालाई स्वस्थ राख्ने यसरी गौर गरौं

मिर्गौलासँग ब्रह्माण्डको कुराकानी प्रेरणा जोडेर भन्नुपर्दा, यहि अंगले शरीरको “भोल्टेज स्टेबिलाइजर” जस्तै काम गर्छ—बहुत पानी पिउँदा बहाव बढाउँछ, कम पिउँदा बचत गर्छ।

• सन्तुलित नून, चिनी र पानीको मात्रा,
• शुद्ध र पौष्टिक खानेकुरा,
• प्रशोधित र उच्च शक्करयुक्त चीजहरूबाट दूरी,
• जीवनशैलीमा संयम र सक्रियता — यी सबै मिर्गौलालाई स्वस्थ राख्न प्रभावकारी उपाय हुन्।

विशेषज्ञ उद्धरणहरू:

• डा. विवेकानन्द झा, अन्तर्राष्ट्रिय नेफ्रोलोजी सोसाइटीका पूर्व अध्यक्ष:
  “मिर्गौलाले शरीरबाट अनावश्यक तत्त्व र हर्मोन हटाउँछ, जसले अन्य अंगहरूलाई सन्तुलित राख्न मद्दत गर्छ।”
• डा. गरिमा अग्रवाल, मिर्गौला विशेषज्ञ, मणिपाल अस्पताल, बैंगलोर:
  “मिर्गौलाको समस्याले भिटामिन डी जस्ता पूरकको प्रभावलाई शून्य बनाउँछ — यसको काम असर भए शरीरलाई सबै पोषक तत्व लाभदायक हुँदैन।”
• डा. शैलेश चन्द्र सहाय, युरोलोजी विभाग प्रमुख, म्याक्स अस्पताल, दिल्ली:
  “दैनिक तीनदेखि तीन ढाइ लिटर पानी (तरल पदार्थहरूसहित) जनरल स्वास्थ्यका लागि पर्याप्त हो, र पिसाबको संक्रमणको जोखिम घटाउँछ।”

 सारांश तालिका:

उपरोक्त सुझावहरू अवलम्बन गर्दा मिर्गौलाको दीर्घकालीन स्वास्थ्य सुनिश्चित गर्न सकिन्छ। यदि तपाईँलाई आफ्नो स्वास्थ्यको अनुकूल विशेष परामर्श चाहिन्छ भने तात्कालीन रूपमा चिकित्सक वा डाइटिसियनसँग परामर्श गर्नु उपयुक्त हुन्छ।