काठमाडौँ: गोरखा–काठमाडौं ऐतिहासिक पदमार्गमा रहेका कोषेढुंगामध्ये १३ वटा पहिचान गरिएको छ, जबकि आधाभन्दा बढी कोषेढुंगा हराइसकेका छन्। धार्चे मनास्लु पर्यटन विकास समितिले हालै गरेको अध्ययन अनुसार, यी ऐतिहासिक ढुंगाहरूको संरक्षण आवश्यक देखिएको छ।
कोषेढुंगा नेपालका परम्परागत मापन एकाइका रूपमा प्रयोग गरिन्थे, जसले पैदलयात्रुहरूलाई दूरी नाप्न सहायता गर्थ्यो। गोरखा दरबारदेखि काठमाडौंसम्मको २६ कोष दूरीमा फैलिएको यस पदमार्गमा कतिपय कोषेढुंगा अलपत्र अवस्थामा छन् भने केही मोटरबाटो विस्तारका कारण हराएका छन्।
अध्ययन टोलीले पदमार्गमा रहेका गुम्बा, मठमन्दिर, चौतारा, कुण्ड, रानीपौवा जस्ता संरचनाहरूको अवस्थाबारे प्रतिवेदन तयार पारेको छ। साथै, पदमार्ग क्षेत्रको पर्यटन प्रवर्द्धनका लागि होमस्टे, खानेपानी र शौचालय व्यवस्थापनको समेत प्रस्ताव गरिएको छ। अध्ययनका निष्कर्षअनुसार, यो पदमार्ग चार दिनमा पूरा गर्न सकिनेछ।
स्थानीय निकाय तथा पर्यटन सम्बन्धी निकायहरूले ऐतिहासिक महत्व बोकेका यी संरचनाहरूको संरक्षणमा पहल गर्नुपर्ने आवश्यक देखिएको छ।