काठमाडौं —बिहानीको तरकारी किनमेलमा निस्कँदा ‘धनियाँ पनि लानु पर्ने हो’ भन्ने कुरा अब सजिलै भन्न मिल्ने अवस्था छैन। पछिल्ला केही दिनदेखि बजारमा हरियो धनियाँको मूल्य अकस्मात् वृद्धि भएको छ। कालीमाटी फलफूल तथा तरकारी बजार विकास समितिको तथ्यांक अनुसार धनियाँको थोक मूल्य हाल प्रतिकिलो चार सयदेखि पाँच सय रूपैयाँ पुगेको छ।
सामान्यतया पाककला सजाउन र स्वाद थप्न प्रयोग हुने यो सानो तर महत्वपूर्ण तरकारीको मूल्य एक साता अघिसम्म तीन सयदेखि चार सय रूपैयाँ मात्र थियो। यस अनुसार प्रतिकिलो मूल्यमा एक सय रूपैयाँको वृद्धि भएको हो।
किन बढ्यो धनियाँको मूल्य?
तरकारी व्यापारीहरू भन्छन् — अहिले हरियो धनियाँ अफ सिजनमा परेकाले आपूर्ति कम भएको हो। चिसो मौसम वा वर्खामा उत्पादन हुने यो तरकारी साउन–भदौतिर खासै फल्दैन। सिजनभन्दा बाहिरको समयमा उत्पादन घट्दा स्वभाविक रूपमा मूल्य बढ्ने गर्छ।
त्यसमाथि, होटल, क्याटरिङ र रेष्टुरेन्ट व्यवसायले माग उच्च राखेकाले आपूर्ति–मागको असन्तुलनले मूल्य झनै चुलिएको हो। दैनिक सयौं किलो धनियाँ उपभोग गर्ने ठूला होटलहरूले अहिले पनि आफ्नो नियमित अर्डर दिइरहेकाले साना उपभोक्ताहरूलाई मूल्य बढी तिर्नुपर्ने अवस्था आएको छ।
कहाँबाट आइरहेको छ धनियाँ?
हाल कालीमाटी बजारमा हरियो धनियाँ मकवानपुर, पालुङ, दक्षिणकाली, काठमाडौं उपत्यकाभित्रका केही शहरी किसान, भक्तपुर र कुलेखानी क्षेत्रबाट आपूर्ति भइरहेको छ। तर यी स्थानहरूबाट आउने परिमाण पर्याप्त छैन।
तरकारी व्यापारी दुर्गा ढकाल भन्छन्, “धनियाँ छोटो समयमै नासिने तरकारी हो। स्टक गर्न मिल्दैन, त्यसैले बजारमा मूल्यको उतारचढाव पनि धेरै हुन्छ। अहिले मागअनुसार आपूर्ति छैन, त्यसैले मूल्य आकासिएको हो।”
उपभोक्ताको पीडा
घरका भान्सामा धनियाँ अनिवार्य तरकारीमध्ये पर्छ। भाजीमा सुगन्ध थप्ने, अचारमा स्वाद ल्याउने र प्लेट सिंगार्ने काम सबैमा यो प्रयोग हुन्छ। मूल्य बढेसँगै अब उपभोक्ताले यो स्वाद र सजावट कटौती गर्नुपर्ने देखिन्छ।
शान्तिनगरकी गृहिणी रमा थापाले भनिन्, “अहिले धनियाँ त सुनजस्तै भएको छ। दुई सयको तरकारी किनेर एक मुठी धनियाँ लिन ५० तिर्दा भान्साको बजेट बिग्रिन्छ।”
अब के गर्ने?
तरकारी बजार नियमन गर्ने निकायले सिजनअनुसार उत्पादन र आपूर्तिको पूर्वानुमान गर्दै मूल्य स्थिर राख्ने उपायमा जानु पर्ने विशेषज्ञहरू बताउँछन्। साथै, सहर नजिकका सहरी तथा अर्धसहरी क्षेत्रहरूमा हरियो धनियाँको व्यावसायिक खेतीलाई प्रवर्धन गरे सस्तो मूल्यमा उपलब्ध हुन सक्ने देखिन्छ।
सारांश:
एक सातामा धनियाँको थोक मूल्य १ सय रुपैयाँले बढ्यो
सिजन बाहिर भएकाले आपूर्ति कम, मूल्य बढी
होटल–रेष्टुरेन्टको उच्च मागले समस्या चुलियो
उत्पादन बढाउने दीर्घकालीन योजना आवश्यक